Interpelacja nr 30714
do ministra sprawiedliwości
w sprawie wyznaczania przez Sąd Okręgowy w Warszawie, XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, innych sądów okręgowych do rozpoznania odwołań od decyzji zmniejszających wysokość emerytur i rent byłym funkcjonariuszom.
Zgłaszający: Agnieszka Kołacz-Leszczyńska, Izabela Katarzyna Mrzygłocka, Tomasz Siemoniak
Data wpływu: 03-04-2019 Data wysłania:10-04-2019
Szanowny Panie Ministrze, w związku z wpływem do dnia 31 stycznia 2019 roku 23 845 spraw do Sądu Okręgowego w Warszawie, XIII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych, sekcja ds. odwołań od decyzji zmniejszających wysokość emerytur i rent byłym funkcjonariuszom, podjęła działania na podstawie art. 44 k.p.c., aby za zgodą Sądu Apelacyjnego w Warszawie zostały wyznaczone inne sądy do rozpoznania tych spraw właściwe ze względu na miejsce zamieszkania odwołujących się.
Zarówno Sąd Okręgowy, jak i Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdza, że zachodzi obawa naruszenia art. 45 Konstytucji RP i art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Jednocześnie Sąd Okręgowy określił, że przewidywany termin rozpoznania tej kategorii spraw - dotyczących odwołań od decyzji Dyrektora ZER MSWiA w Warszawie wynosi 5-6 lat od daty wpływu.
Z tego względu uprzejmie prosimy o ustosunkowanie się do następujących problemów, które naszym zdaniem wymagają wyjaśnienia:
1. Czy Sąd Okręgowy w Warszawie - XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych zamierza przekazać do innych sądów okręgowych wszystkie sprawy, w których odwołujący się zamieszkują poza okręgiem warszawskim?
2. W jaki sposób, zdaniem Sądu Okręgowego w Warszawie, przekazanie spraw do innych sądów okręgowych w kraju zagwarantuje realizację prawa skarżących do sądu wynikającego z art. 45 Konstytucji RP oraz z art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, w sytuacji gdy Trybunał zwleka z wydaniem orzeczenia w sprawie pytania prawnego sądu?
3. Czy Sąd Okręgowy w Warszawie - XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, w związku z przedłużającym się i na dziś nie znanym terminem wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny dotyczącego zadanego pytania prawnego o zgodność z Konstytucją, niektórych przepisów ustawy nowelizującej z dnia 16 grudnia 2016 r., rozważa możliwość merytorycznego rozstrzygnięcia odwołań z bezpośrednim zastosowaniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej?
4. Ile spośród 1 126 spraw "załatwionych" (jak nazywa je Sąd Okręgowy w Warszawie i do których zalicza m.in. sprawy skutecznie już przekazane do innych sądów, oddalone lub umorzone z różnych przyczyn), stanowią sprawy umorzone z powodu śmierci skarżących?
Z poważaniem
Odpowiedź na interpelację nr 30714
w sprawie wyznaczania przez Sąd Okręgowy w Warszawie, XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych, innych sądów okręgowych do rozpoznania odwołań od decyzji zmniejszających wysokość emerytur i rent byłym funkcjonariuszom
Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Łukasz Piebiak
Warszawa, 19-04-2019
Szanowny Panie Marszałku,
odpowiadając na interpelację Pań Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej i Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej oraz Pana Tomasza Siemoniaka, Posłów na Sejm RP z dnia 10 kwietnia 2019 r., nr 30714, w sprawie wyznaczania przez Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych innych sądów okręgowych do rozpoznania odwołań od decyzji zmniejszających wysokość emerytur i rent byłym funkcjonariuszom, uprzejmie informuję.
Na wstępie należy wskazać, że stosownie do treści art. 9a § 2 oraz art. 37f § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 52, z późn. zm.), zwanej dalej u.s.p., Minister Sprawiedliwości sprawuje zewnętrzny nadzór administracyjny nad działalnością administracyjną sądów, którego istota sprowadza się do oceny prawidłowości oraz skuteczności wykonywania przez prezesów sądów wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Uprawnienia z zakresu tego nadzoru nie obejmują kompetencji do badania i oceny obszaru działalności, w której sędziowie są niezawiśli (art. 9b u.s.p.).
Zasadę niezawisłości sędziowskiej, która w demokratycznym państwie prawnym ma charakter podstawowej zasady kształtującej ustrój sądownictwa, statuuje artykuł 178 Konstytucji RP. Zgodnie z treścią tego przepisu sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko konstytucji i ustawom. Oznacza to, że żaden organ państwa, instytucja, organizacja czy osoba nie może w tym zakresie wiązać sędziów zaleceniami czy też instrukcjami. Sędzia wydaje rozstrzygnięcia w oparciu o prawo i zgodnie ze swoim sumieniem oraz wewnętrznym przekonaniem.
Do postępowań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których wniesiono odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie zmniejszających wysokości emerytur i rent byłym funkcjonariuszom pełniącym służbę na rzecz totalitarnego państwa wydanych w trybie ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r., poz. 2270) właściwy jest, na podstawie art. 461 § 21 ustawy z dnia z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1360 z późn. zm.), zwanej dalej k.p.c., sąd, w którego okręgu ma siedzibę ten organ, tj. Sekcja ds. odwołań od decyzji zmniejszających wysokość emerytur i rent byłym funkcjonariuszom pełniącym służbę na rzecz totalitarnego państwa utworzona przy XIII Wydziale Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Warszawie.
Wskazany w interpelacji przepis art. 44 k.p.c. - zgodnie z którym, jeżeli sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć innej czynności, sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedzeniu niejawnym inny sąd - reguluje jeden z przypadków właściwości delegacyjnej, w którym źródłem właściwości jest postanowienie sądu przełożonego. Przyczynami powodującymi konieczność wyznaczenia innego sądu mogą być względy faktyczne lub prawne. Należy również podkreślić, że przepis art. 44 k.p.c. nie ma charakteru normy procesowej, jest normą o charakterze ustrojowym, co oznacza, że decyzja sądu przełożonego o wyznaczeniu innego sądu do rozpoznania sprawy nie jest faktem procesowym, lecz aktem o charakterze organizacyjno-administracyjnym.
Wyznaczenie innego sądu do rozpoznania sprawy na podstawie art. 44 k.p.c. stanowi działalność orzeczniczą sądu. W przypadku stwierdzenia zaistnienia przeszkody w rozpoznaniu danej sprawy, sąd właściwy do jej rozpoznania, w tym przypadku Sąd Okręgowy w Warszawie, przedstawiając akta sprawy sądowi przełożonemu - Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie, powinien wskazać argumenty faktyczne i prawne stanowiące podstawę wyznaczenia innego sądu do rozpoznania sprawy. Sąd Apelacyjny w Warszawie, jako niezawisły organ, rozstrzyga o zasadności wyznaczenia innego sądu do rozpoznania danej sprawy. Minister Sprawiedliwości w ramach zewnętrznego nadzoru nad działalnością administracyjną sądów nie posiada kompetencji do ingerowania w ten obszar działalności sądu.
Z powyższych względów, udzielenie odpowiedzi na postawione w interpelacji pytania dotyczące kierowania przez Sąd Okręgowy w Warszawie w opisanych sprawach wniosków do Sądu Apelacyjnego w Warszawie o wyznaczenie do rozpoznania, na podstawie art. 44 k.p.c., innego sądu okręgowego, ich zasadności z punktu widzenia zagwarantowania skarżącym prawa do sądu oraz merytorycznego rozpoznania odwołań - pozostaje poza zakresem kompetencji Ministra Sprawiedliwości.
Ministerstwo Sprawiedliwości nie posiada danych statystycznych dotyczących liczby przedmiotowych spraw umorzonych z powodu śmierci skarżącego.
Z poważaniem
Łukasz Piebiak